Gerard Atema

Er zijn mensen die zeggen dat er pas sprake is van een compositie wanneer de fantasie in een structuur wordt gevat. Zij hebben natuurlijk gelijk; ik neem de fantasie echter nadrukkelijk als uitgangspunt.

Ik werk voor (muziek)theater, opera, dansproducties, documentaires, film, animaties en televisie (zie: “Biografie”)

Daarnaast componeer ik vrij werk: orkestmuziek, kamermuziek, solo-stukken.

Muzikale fantasie is denk ik een normaal verschijnsel bij de mens, een hersenfunctie net zoals taal en geheugen (“inspiratie” is een misleidende term die een soort mysterieuze ‘ingever’ veronderstelt). Daarbij moet wel gezegd dat het noteren en hoorbaar maken van die muzikale fantasie alleen mogelijk is wanneer men niet afgeleid wordt. Want als de noten niet kunnen komen, dan zijn ze er niet. Men moet met andere woorden geconcentreerd zijn.

De vorm komt later en wordt bepaald door de opdracht of doelstelling. In de praktijk ontstaat daar dan een wisselwerking mee.

Ik heb piano en zang gestudeerd aan het Sweelinck Conservatorium te Amsterdam maar als componist ben ik (bewust) autodidact. Het klinkt eigenwijs maar de fantasie komt toch echt van binnenuit, daar valt weinig over te debatteren. Beïnvloed ben ik vast en zeker maar de muziek is vooraleerst een uitdrukkingsmiddel van het subject; pogingen samen te componeren zijn dan ook meestal vruchteloos, tenzij men op een mengvorm uit is. Iemand anders willen vertellen hoe het moet is aldus een zinloze ambitie.

Muziektheoretisch valt er natuurlijk wèl veel te leren (over toonsoorten, harmonie, notatie, instrumentatie, vormgeschiedenis etc.) maar een ‘systeem’ of iets ‘in de trant van’, daar ben ik wars van (zie: “Over muziek“).

Terwijl er moet worden besproken hoe de compositie uiteindelijk werkt of zou moeten werken binnen de context zal er aangepast worden. Zo krijgt de muziek zijn vorm tijdens het samenwerken aan een voorstelling, film, documentaire etc. Goede communicatie is hier juist essentieel.

Bij vrij werk hoeft er uiteraard niet te worden overlegd.